The Ukrainian language in the studies of Professor Zdzisław Stieber

Pavlo Hrytsenko, Doctor of Sciences in Philology, Professor
Institute of the Ukrainian Language of the National Academy of Sciences of Ukraine
4 Mykhailo Hrushevskyi St., Kyiv 01001, Ukraine

Е-mail: hrytsenko_pavlo@ukr.net
https://orcid.org/0000-0002-5363-6585

Heading: Articles
Language: Ukrainian

Abstract: Professor Zdzisław Stieber, well-known for his Slavonic and Polish studies, has contributed to the development of the Ukrainian language continuum, developed the methodology of areal linguistics. Following his expedition records (1934—1935), he drafted one of the first regional atlases of Ukrainian dialects, Atlas językowy dawnej Łemkowszczyzny (vol. 1—8; 1956—1964; 416 maps). He also collected and analyzed the toponymicon of the Lemko region throughout its history and in the context of the Lemko formation as a separate ethnographic group of Ukrainians, created a phonological and phonetic description of the Lemko dialects in syn- chronic and diachronic perspectives, starting from the Proto-Slavic period to their present-day state. The significance of the dialect material recorded by Z. Stieber has particularly increased due to the removal of the Lemko from their native land, their forced scattered resettlement in the regions of Poland and Ukraine far away from the Lemko region (1944—1947), the destruc- tion of their original ethnolinguistic terrain. The latter has elevated Professor Z. Stieber’s mate- rials to a status of the authentic linguistic monument bearing an exclusive information on a wide number of structural language features that have not been traced in other Ukrainian and neighboring Polish and Slovak dialects, which yet to be assessed by research community. He analyzed the archaic language area of the Lemko region in its close connections with the Polish and Slovak continuum and in the context of its interactions with other Ukrainian dialects.
Professor Z. Stieber accomplished a thorough analysis of the of Yu. Shevelov’s ground- breaking work A Historical Phonology of the Ukrainian Language (1979), thus strengthening author’s concept of the Ukrainian language genesis starting from the Proto-Slavic period, in contrast with the “theory” of its late formation on the basis of the “Old Slavic base lan- guage” being shared by the Russian and Belarusian languages.
He participated in the development of the key provisions of the fundamental all-Slavic project The Slavic Linguistic Atlas.
He laid the ground for the further development of Ukrainian studies in the Polish Aca- demy of Sciences and universities.

Keywords: Stieber Zdzisław, Ukrainian language, Lemko dialect, toponymies of the Lemko region, Ukrainian and West Slavic interdialectal connections, Ukrainian glottogony.

REFERENCES

Buffa, F. (1965). [Rev. on AJDŁ]. Jazykovědny časopis. XVI  (ss. 208–209) (in Slovak).
Dejna, K. (1981). Atlas polskich innowacji dialektalnych. Warszawa – Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (in Polish).
/Domoradz, K. (2002). Słownictwo wsi Żernica na pograniczu łemkowsko-bojkowskim. Studia nad słownictwem gwar ukraińskich w Polsce. Łemkowszczyzna i gwary nadsańskie (ss. 65–106). Warszawa: Semper (in Polish).
Dzendzelevskij, I. (1963). [Rev. on:] Z. Stieber. Atlas językowy dawnej Łemkowszczyzny. Zesz. I–V. Łódź, 1956–1961. Institute of the Slavic Studies. Brief communications. 38. Slavic linguistics, 71–79. Moscow: Izdatelstvo Akademii nauk SSSR (in Russian).
Dzendzelivskyi, Y.O. (1965). Synopsis of the lectures on the course of Ukrainian dialectology. Part 1. Phonetics. Uzhhorod (in Ukrainian).
Dzendzelivskyi, Y.O. (1975). [Rev. on:] Z. Stieber. Świat językowy Słowian. Warszawa, 1974. Movoznavstvo, 4, 85–89 (in Ukrainian).
Gołębiowska, T. (1964). Terenowe nazwy orawskie. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze, z. 11, Studia Orawskie, 3. Kraków (in Polish).
Hrytsenko, P. (2012). About long consonants and their dynamics in the Ukrainian dialects. The phonetic program of the word in functional-stylistic and experimental aspects: current state and perspectives. Proceedings of the International Scientific Conference, November 20–21, 2012 (pp. 31–40). Minsk: Prava i ekanomika (in Ukrainian).
Humetska, L.L. (1973). [Rev. on:] Z. Stieber. Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Fonologia. Warszawa, 1969; Fleksia imenna. Warszawa, 1971. Movoznavstvo, 4, 83–88 (in Ukrainian).
Kalnyn, L.E. (2001). Phonetic program of a word as a space of phonetic changes in Slavic dialects. Moscow: IClRAN (in Russian).
Karaś, M. (1964). Słowiańska geografia lingwistyczna. Rocznik Slawistyczny, XXIII, 94–96 (in Polish).
Kurylenko, V.M. (1991). Animal farming vocabulary of the Polissia dialects. Sumy: Mriia (in Ukrainian).
Latta, V. (1991). Atlas of the Ukrainian dialects of the Slovak Republic. Z. Ganudel, I. Ripka, M. Sopolyha (Rev. and Eds.).  Bratyslava: Slovatske pedahohichne vydavnytstvo; Priashev: Viddil ukrainskoi literatury (in Ukrainian).
Pyrtei, P. (2004). A short dictionary of the Lemko dialects. Ivano-Frankivsk: Seversiia MV (in Ukrainian).
Rieger J. (1966). Indeks wyrazów do “Atlasu językowego dawnej Łemkowszczyzny” Z. Stiebera. Łódź: ŁTN.
Rieger, J. (1982). Profesor Zdisław Stieber jako slawista. Zdzisław Stieber (1903–1980). Materiały z koferencji naukowej. Warszawa, dnia 9 marca 1981 r. (ss. 29–37). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich (in Polish).
Rieger, J. (2013). Listy Jurija Szewelowa do Zdzisława Stiebera. Zdzisław Stieber (1903–1980). Materiały i wspomnienia (ss. 143–149). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (in Polish).
Rieger, J. (2016). Mały słownik łemkowskiej wsi Bartne. Warszawa: Wydział “Artes Liberales” UW (in Polish).
Rudolf-Ziółkowska, E. (2002). Dawne słownictwo pogranicza bojkowsko-łemkowskiego (na podstawie zapisów S. Hrabca, J. Riegera, Z. Stiebera). Studia nad słownictwem gwar ukraińskich w Polsce. Łemkowszczyzna i gwary nadsańskie (ss. 209–322). Warszawa: Semper (in Polish).
Shemlei, Y. (1937). [Rev. on:] Z. Stieber. Pierwotne osadnictwo Łemkowszczyzny w świetle nazw miejscowych. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. Zeszyt V. Kraków, 1936. S. 53–61. Papers of the Shevchenko Scientific Society. T. CLV. Proceedings of the philological section (pp. 322–323). Lviv: [b. v.] (in Ukrainian).
Shevelov, Yu. (2002). Historical phonology of the Ukrainian language. Trans. from English by S. Vakulenko, A. Danylenko. Kharkiv: ACTA (in Ukrainian).
Stieber, Z. (1935). [Реv. on:] M. Małecki, K. Nitsch. Atlas językowy polskiego Podkarpacia. Kraków, 1934. Wierchy, XIII, 220–221 (in Polish).
Stieber, Z. (1936). Pierwotne osadnictwo Łemkowszczyzny w świetle nazw miejscowych. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, V, 53–61.  Kraków (in Polish).
Stieber, Z. (1938). Gwary ruskie na zachód od Oporu. Drugi Zjazd Sprawozdawczo-Naukowy poświęcony Środkowym i Wschodnim Karpatom Polskim w Krakowie dnia 30 i 31 października 1938 roku (ss. 3–10 + mapa). Warszawa: Komisja Naukowych Badań Ziem Wschodnich (in Polish). [Reprint in: ŚwJS, ss. 440–448].
Stieber, Z. (1948). Toponomastyka Łemkowszczyzny. Cz. I. Nazwy miejscowości. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe (in Polish).
Stieber, Z. (1949). Toponomastyka Łemkowszczyzny. Cz. II. Nazwy terenowe. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe (in Polish).
Stieber, Z. (1958). Z fonetyki historycznej dialektu Łemków. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej. T. III (ss. 363–381) (in Polish). [Reprint in: ŚwJS, ss. 448–464].
Stieber, Z. (1960). Systemy wokaliczne dawnej Łemkowszczyzny. Slavia, XXIX/2, 207–211. Praha (in Polish). [Reprint in: ŚwJS, ss. 464–468].
Stieber, Z. (1963). Systemy konsonantyczne Dawnej Łemkowszczyzny. Studia linguistica in honorem Thaddaei Lehr-Spławiński (ss. 313–319). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (in Polish). [Reprint in: ŚwJS, ss. 468–474].
Stieber, Z. (1969). Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Fonologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (in Polish).
Stieber, Z. (1980). Przedmowa. Atlas gwar bojkowskich. Oprac. głównie na podstawie zapisów S. Hrabca przez Zespół Instytutu Słowianoznawstwa PAN pod kierunkiem J. Riegera. T. I. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk (in Polish).
Stieber, Z. (1981). [Rev. on:] George Y. Shevelov. A Historical Phonology of the Ukrainian Language. Heidelberg, 1979. Rocznik Slawistyczny, t. XLII, cz. 1, 53–63 (in Polish).
Stieber, Z. (1982). Dialekt Łemków. Fonetyka i fonologia. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk (in Polish).
Stieber, Z. (1983). Ucraino–Polonica. Studia z filologii polskiej i slowiańskiej, 21, 267–270. Warszawa (in Polish).
Turchyn, Ye. (2011). Dictionary of the village of Tylych in Lemkivshchyna. Lviv: Ukrainska akademiia drukarstva (in Ukrainian).
Verkhratskyi, I. (1899). Needs for learning the Hungarian-Russian dialects. Dictionary Papers of the Shevchenko Scientific Society, 201–276. [VIII Jahrgang, B. XXX] (in Ukrainian).
Verkhratskyi, I. (1902). About the dialect of the Galician Lemkos. Lviv: Z pechatni Naukovoho Tovarystva imeny Shevchenka (in Ukrainian).
Wolnicz-Pawłowska, Е. (2013). Łemkowskie badania Profesora Zdisława Stiebera. Zdzisław Stieber (1903–1980). Materiały i wspomnienia (ss. 47–58). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (in Polish).